Guzy okolicy szyszynki

Szyszynka

Szyszynka (łac. glandula pinealis) jest niewielkim gruczołem wewnątrzwydzielniczym powstałym przez uwypuklenie tylnej części sklepienia komory trzeciej mózgu. Ku tyłowi znajduje się ona pomiędzy górnymi wzgórkami śródmózgowia. Jej długość to 12mm, szerokość 8mm, grubość 4mm.

Komórki szyszynki zwane pinocytami (pinealocyty) produkują hormon - melatoninę, która odpowiada za regulację rytmu dobowego (snu i czuwania). Największa ilość melatoniny wydzielana jest podczas snu. Natomiast bodźce świetlne hamują ten proces. Wraz z wiekiem dochodzi do wapnienia szyszynki, co wiąże się z zaburzeniami snu u osób w wieku podeszłym.

Nowotwory okolicy szyszynki

Nowotwory okolicy szyszynki stanowią 0,5-1 proc. wszystkich nowotworów wewnątrzczaszkowych. Dzieli się ja na trzy grupy: nowotwory miąższu szyszynki (szyszyniak - pinealocytoma, szyszyniak zarodkowy - pineoblastoma), nowotwory z komórek rozrodczych (zarodczak), nowotwory o zróżnicowanym pochodzeniu (glejaki, oponiaki, przerzuty). Taki podział związany jest z budową szyszynki, która zawiera oprócz tkanki gruczołowej również tkankę glejową, komórki śródbłonka, zakończenia nerwowe.

Guzy z komórek szyszynki

Guzy z komórek szyszynki wywodzą się z pinealocytów i są to: pineoblastoma i dobrze zróżnicowany pinealocytoma. Charakteryzują się występowaniem głównie u osób młodych przed 40. rż. i dobrą odpowiedzią na radioterapię.

Objawy guzów okolicy szyszynki

Do objawów guzów okolicy szyszynki należą przede wszystkim bóle głowy (z powodu obecności wodogłowia), zaburzenia wzroku w postaci utrudnionego spoglądania ku górze, podwójne widzenia, brak reakcji źrenic na światło, oczopląs, zaburzenia chodu, wymioty, rzadko zaburzenia pamięci, śpiączka, przedwczesne dojrzewanie płciowe, hipogonadyzm, moczówka prosta.

Diagnostyka guzów okolicy szyszynki

Podstawą rozpoznania guza szyszynki są badania obrazowe tj. tomografia komputerowa i przede wszystkim rezonans magnetyczny (MR). Badania markerów nowotworowych (alfa-fetoproteiny i gonadotropiny kosmówkowej) dostarcza informacji o złośliwości guza. Ostatecznym potwierdzeniem jest jednak badanie histopatologiczne.

Leczenie guzów okolicy szyszynki

Leczenie guzów okolicy szyszynki jest zazwyczaj chirurgiczne. Około 30 proc. łagodnych zmian udaje się wyleczyć tylko operacyjnie. Leczeniem uzupełniającym są: radioterapia i chemioterapia (cysplastyna, winblastyna, bleomycyna).

Dorota Kozera

Literatura:
1) L.P. Rowland: "Neurologia Merritta", red. H. Kwieciński, A.M. Kamińska.
2) W. Kozubski, P.P. Liberski: "Neurologia".
3) A.J. Moore, D.W. Newell: "Neurosurgery Principles and Practice".