Ośrodkowy układ nerwowy jako miejsce przerzutów nowotworowych

W ośrodkowym układzie nerwowym (OUN) przeszło dwa razy częściej stwierdzane są zmiany przerzutowe, tzw. guzy wtórne niż pierwotne guzy mózgu. Szacuje się, iż występują one u około 35 proc. chorych z nowotworami narządowymi.

Ryzyko wystąpienia zmiany wtórnej w mózgu zależy głównie od typu histologicznego guza pierwotnego. Więcej niż połowa zmian przerzutowych zajmuje tkankę mózgową, rzadziej opony mózgowo-rdzeniowe czy sklepienie czaszki.

Guzy dające przerzuty do OUN

Do guzów pierwotnych dających przerzuty do OUN należą złośliwe nowotwory układowe. Najczęściej są to: czerniak (46 proc.), rak płuc, rak piersi, białaczka, rzadziej: rak prostaty, rak przewodu pokarmowego i układu moczowo-płciowego.

Objawy wtórnych guzów OUN

Objawy zależą przede wszystkim od lokalizacji zmian wtórnych. Należą do nich: zaburzenia ruchu, bóle głowy, zaburzenia psychiczne, zaburzenia koordynacji ruchowej, napady padaczkowe. Zmiany mnogie mogą być przyczyną otępienia.

Diagnostyka wtórnych guzów OUN

Podstawowym badaniem umożliwiającym rozpoznanie zmiany w mózgu jest rezonans magnetyczny (MR). Natomiast tomografia komputerowa (CT) ukazuje zmiany w kościach czaszki. Wykazanie wtórnych zmian w obrębie OUN przy nieznanej zmianie pierwotnej zmusza do wykonania badań przesiewowych w kierunku ogniska pierwotnego. Do badań tych należą m.in. zdjęcie rentgenowskie klatki piersiowej, tomografia komputerowa klatki piersiowej, badanie ultrasonograficzne i tomografia komputerowa jamy brzusznej, miednicy, badanie na krew utajoną w kale. W przypadku mnogich zmian wtórnych i nieustalonym ognisku wykonywana jest biopsja mózgu.

Leczenie wtórnych guzów OUN

Obecność przerzutów nowotworowych z ogniska pierwotnego do mózgu nie rokuje dobrze. U około 50 proc. pacjentów dochodzi z tego powodu do zgonu. W leczeniu znalazły zastosowanie radioterapia wykazująca największą skuteczność w raku piersi a najmniej skuteczna w przypadku czerniaka, raka tarczycy i okrężnicy oraz chemioterapia. Inną metodą jest zabieg chirurgiczny wykonywany przy pojedynczych zmianach w dostępnej lokalizacji.

Dorota Kozera

Literatura:
1) L.P. Rowland: "Neurologia Merritta", red. H. Kwieciński, A.M. Kamińska.
2) A.J. Moore, D.W. Newell: "Neurosurgery Principles and Practice".