Pasożytnicze zarażenia ośrodkowego układu nerwowego
Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu wywołane przez pasożyty występuje bardzo rzadko i są to zwykle zarażenia wtórne. W Polsce najczęściej dochodzi do zarażenia toksoplazmozą (Toxoplasma gondii), która wykazuje szczególne powinowactwo do tkanki mózgowej. Inne czynniki etiologiczne to: toksokaroza (Toxocara), wągrzyca (Taenia solium), bąblowica (Echinococcus).
Toksokaroza
Toksokroza jest chorobą wywołaną przez wędrujące larwy robaków obłych (
Toxocara canis, rzadziej
T. cati). Do zarażenia dochodzi przez spożycie pokarmów zanieczyszczonych odchodami psów i kotów zawierającymi jaja pasożyta oraz przez brudne ręce. W przewodzie pokarmowym człowieka z jaj uwalniają się larwy, które drogą krwi przedostają się do innych narządów, w tym mózgu. Objawy zależą od ogniska lokalizacji w mózgu. W rozpoznawaniu toksokarozy podstawą są badania serologiczne. W leczeniu wykorzystywany jest albendazol i dietylkarbamazyna.
Wągrzyca
Wągrzyca jest schorzeniem spowodowanym przez larwalną postać tasiemca uzbrojonego. Do zarażenia dochodzi przez spożycie pokarmów zanieczyszczonych jajami tasiemca. Z przewodu pokarmowego drogą krwi pasożyt przedostaje się do tkanek człowieka, również do mózgu, gdzie dochodzi do przekształcenia w wągry dające objawy charakterystyczne dla guza czy obrzęku mózgu.
Do objawów należą: ból głowy, drgawki, wymioty, zaburzenia widzenia, zaburzenia ruchu, mowy, zmiany w zachowaniu chorego. Okres od zakażenia do wystąpienia objawów może trwać nawet 30 lat. W diagnostyce wykorzystywane są badania serologiczne, PMR, obrazowe. Leczenie obejmuje przyjmowanie prazykwantelu lub albendazolu. W przypadku dogodnej lokalizacji wykonywane jest chirurgiczne usunięcie pasożyta.
Bąblowica
Bąblowica wywołana jest przez larwalną postać tasiemca bąblowcowego (
Echinococcus granulosus i
Echinococcus multilocularis). Człowiek zaraża się jajami pasożyta znajdującymi się w produktach spożywczych, wodzie, przez brudne ręce. W przewodzie pokarmowym dochodzi do wyklucia się larw z jaj i drogą krwi przedostania się do różnych narządów. Początek choroby jest zwykle bezobjawowy.
Lokalizacja larwy w postaci cysty w mózgu przedstawia przede wszystkim objawy uciskowe. Cysty rosną powoli odkształcając tkanki a w ich wnętrzu powstają torbiele potomne. Rozpoznanie ustalane jest na podstawie badań obrazowych i serologicznych. Leczenie polega na chirurgicznym usunięciu torbieli przy dogodnej lokalizacji oraz podawaniu albendazolu, mebendazolu.
Dorota Kozera
Literatura:
1) Z. Dziubek: "Choroby zakaźne i pasożytnicze".
2) J. Cianciara, J. Juszczyk: "Choroby zakaźne i pasożytnicze".